Jan Esselman en Riccardo Fraccari bereiden het Europa Cup toernooi 1995 in Haarlem voor. Foto: Danny Esselman.

De voormalige bestuurder van de Nederlandse bond KNBSB en de Europese bond CEB (tegenwoordig genaamd WBSC Europe) Jan Esselman overleed vreedzaam in zijn slaap thuis op 81-jarige leeftijd in de nacht van zondag op maandag 28 oktober. Dat nieuws werd door door het bondsbureau in Nieuwegein gepubliceerd op donderdag 31 oktober met een artikel op de officiele website van de bond.

Reeds dezelfde dag stuurde de 75-jarige voorzitter Riccardo Fraccari van de wereldbond WBSC vanuit het hoofdkantoor in Zwitserland een emailbericht gericht aan de jonge voorzitter Gregor Rossen van de Nederlandse bond met het verzoek de volgende boodschap over te brengen aan de nabestaanden van wijlen Jan Esselman:

“Dear President, I am writing to you personally and on behalf of the entire WBSC to express our deepest condolences on the passing of Jan Esselman. Jan was always a passionate advocate for baseball and throughout his career he dedicated himself to advancing the values of baseball and sportmanship at the administrative level. He served as a Technical Commissioner, contributed greatly to the Dutch federation also as President, played a significant role in the European Continental Association, then known as CEB, and also in the role of President, and thus, Continental Representative in the IBAF Executive Board. Having worked alongside him for many years, I feel with his passing we have lost a part of that world and his unique approach – always courteous yet resolute. Please extend my heartfelt sympathies to his familiy. With warm regards, signed Riccardo Fraccari.”

Met deze persoonlijke woorden vanuit de top van de mondiale pyramide in Zwitserland leert de gemiddelde volger van internationaal honkbal de verdiensten kennen van Jan Esselman, die naast zijn dagelijkse werk bij een logistiek bedrijf in Amsterdam kennis maakte met de honkbalsport dankzij zijn zonen Danny en Jan, die als jongetjes de handschoen en het slaghout opnamen in hun woonplaats Haarlem. Vader Jan wilde ook wel wat voor de club van zijn zonen doen in zijn vrije tijd na de werkuren en zo werd hij opgenomen in de begeleiding en de besturing van de plaatselijke club Haarlem Nicols. Zoals iedereen in Nederlands honkbalsbestuur bleef vader Jan altijd zijn voltijdsbaan uitvoeren en bleef honkbal voor hem een vrijetijdsbesteding. Pas na de pensionering van de betaalde baan in Nederland kan voor de honkbalbestuurder daarin een voor honkbal gunstige verschuiving komen.

Veel bestuurders van clubs en bond in Nederland besteden slechts een relatief klein deel van hun tijd aan de sport en die situatie wordt niet altijd onderkend in het buitenland. Juist door de Nederlandse topprestaties op de velden vermoeden buitenlandse bobo’s dat de bestuurders in Nederland ook carrierejagers zijn. Het was Riccardo Fraccari, die als wereldvoorzitter de wereldbeker overhandigde aan de wereldkampioen 2011: Nederland. Binnenlandse situaties verschillen enorm van land tot land, maar de wereldbond streeft naar stroomlijning voor alle lidstaten, varierend van Palestina tot Israel, van Zuid-Afrika tot Finland en van Japan tot de Verenigde Staten! Jan Esselman werd gekozen tot bestuursvoorzitter van de CEB dankzij zijn tientallen jaren werk in de technische commissie, maar Riccardo Fraccari werd bondsvoorzitter van Italie, nadat hij een opstand was begonnen tegen de zittende voorzitter Aldo Notari.

Guus van der Heijden werd Europees voorzitter en Aldo Notari werd Italiaans voorzitter nadat de Italiaan Bruno Beneck in opspraak was geraakt tijdens en na de deelname van Italie aan de demonstatieversie van honkbal op de Olympische Spelen van Los Angeles in 1984. De rechtzaak tegen Beneck knakte zijn loopbaan van voorzitter van zowel de Italiaanse bond als de Europese bond. Als interim op het bondsbureau in Rome werd een gedelegeerde van het CONI (nationaal olympisch commitee) geplaatst en Aldo Notari uit Parma wachtte rustig de steun van de overige clubs af alvorens zich te kandideren als de opvolger van Beneck. Notari en Van der Heijden raakten bevriend en werkten uitstekend samen op Europees en mondiaal gebied. Organisatorisch, publcitair en sportief werd het eerste WK in Nederland in 1986 een groot succes, dat IOC-autoriteiten ervan overtuigde dat honkbal officieel Olympisch moest worden. Dat debuut vond plaats in Barcelona 1992 en volgens toenmalig Europees voorzitter Notari was dat te danken aan de inspanningen van zijn inmiddels overleden vriend Guus voor het WK 1986 in Nederland.

Nederland werd in de vorige eeuw vaak vertegenwoordigd door Jules de Pierre bij internationale vergaderingen, waardoor in het buitenland vaak verondersteld werd dat de gepensioneerde Shell-functionaris dus ook bondsvoorzitter was. De vroege pensionering van De Pierre bood hem genoeg tijd om congressen en toernooien in de diverse werelddelen bij te wonen, waardoor de overige bondsbestuurders zich konden wijden aan hun betaalde baan in Nederland. Voorzitter van de Europese bond werd en wordt men doorgaans alleen als nationaal bondsvoorzitter. Dat gold voor al die Italiaanse voorzitters van de CEB en voor Guus van der Heijden, maar niet voor Jan Esselman, die in 2013 voorzitter van Europa werd zonder voorzitter van Nederland te zijn geweest. Dat veroorzaakte dus de vergissing van Fraccari in zijn condoleancebrief van 31 oktober. Daarin werd Esselman genoemd als ex-bondsvoorzitter van de KNBSB, maar liever deze vergissing dan minder herinnering aan de veeljarige persoonlijke samenwerking tussen Esselman en Fraccari. De woorden van de WBSC-voorzitter strekten de nabestaande familie tot troost en trots bij het verwerken van het verlies van hun vader en grootvader, aldus oudste zoon Danny Esselman.

Helaas raakten honkbal en softbal hun Olympisch aanzien weer kwijt en namen de twee sporten afscheid bij de Spelen van Peking in 2008. Verwoede pogingen van WBSC-voorzitter Fraccari ten spijt, lukte het niet om hit and run terug te krijgen op het programma voor de Spelen van Parijs in 2024. Daaraan ging vooraf een mastermind schaakspel zoals alleen intriganten kunnen verzinnen. Daarbij hoorde onder meer samenvoeging van honkbal en softbal als geemancipeerde sporten, waarbij de twee Europese bondsvoorzitters Jan Esselman voor honkbal en zijn landgenoot Andre van Overbeek voor softbal een overeenkomst aangingen onder de camera’s van beide sportbonden. Fraccari voorzag echter dat dit alleen niet zou voldoen en stelde voor dat het Europese voorzitterschap in Franse handen moest komen om de lokale organisatie in Parijs te vermurwen tot incidentele toelating van honkbal en softbal tot de Spelen. Daartoe offerde Jan Esselman zijn positie als Europees voorzitter op ten voordele van Didier Seminet, die tot dan toe voorzitter was van de Franse bond. Esselman kreeg een staande ovatie voor zijn sacrifice fly en zijn opvolger Seminet bleek uitstekend te liggen bij het Frans Olympisch commitee. Honkbal en softbal liepen een blauwtje naar de Franse thuisplaat, maar Seminet werd benoemd tot Secretaris-Generaal van het Franse NOC. De Spelen van Parijs werden een historisch succes voor de Nederlandse deelnemers, echter zonder honkbal en softbal.

Jan Esselman kreeg meer tijd voor zijn familie, vrienden en hobbies in Nederland en bezocht zo nu en dan hoogtepunten in de honkbalwereld. Riccardo Fraccari ging door met stroomlijnen in zijn wereldbond en greep de Olympische strohalm, die dankzij Los Angeles voorbij stroomde richting 2028. Zo lang MLB de neus ophaalt voor de Olympische Spelen, moet Fraccari roeien met de riemen die hij heeft. Zijn eigen hoogtepunt beleeft de 75-jarige Italiaan bij de succesvolle Premier 12 toernooien vooral dankzij de goede samenwerking met het Verre Oosten. Gelukkig gaat ook het Amerikaanse honkbal de aantrekkelijkheid van dit fenomeen inzien, maar op de WBSC ranking voor honkbal was Team USA dit jaar afgezakt naar de vijfde plaats met slechts 150 punten meer dan Nederland op de zevende plaats.

Jan Esselman met blauw colbert als nieuwe voorzitter van de CEB in 2013 met zijn bestuursleden. Foto: CEB/Marco Stoovelaar